PROGRAM

PROFILAKTYKI SZKOLNEJ

P R O F I L A K T Y K A
jest chronieniem człowieka
w rozwoju przed zagrożeniami
i reagowaniem na nie.

Jej celem jest ochrona człowieka,
dziecka, ucznia, wychowanka przed
wszelkimi zakłóceniami rozwoju.

Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie dzieci przed zagrożeniami przez
działanie wychowawczo-profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznawa-
nia pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do
specjalistycznej pomocy (wskazywanie , czasem pomoc w organizacji pierwszego
kontaktu ze specjalistą, nawiązanie kontaktu z rodzicami motywowanie do podjęcia
leczenia i terapii.

Co należy wykonać w naszej szkole, aby uchronić wychowanków przed zagrożeniami ?
- promować zdrowie
- uczyć podejmowania roztropnych decyzji
- kształtować prawdziwe przekonania i obalać stereotypy
- zmieniać błędne oczekiwania
- nawiązywać współpracę z instytucjami wspierającymi szkołę w profilaktyce np. poradniami pedagogiczno-psychologiczną
- uczyć krytycznego stosunku do mediów

Te cechy jednostki i środowiska, które sprzyjają podejmowaniu zachowań jednostki i środowiska, które sprzyjają podejmowaniu zachowań ryzykownych nazywamy czynnikiem ryzyka.

Do zbadanych czynników ryzyka zalicza się:
- środowiska społeczne ( przeludnione, przestępcze)
- normy społeczne (powodujące dane zachowanie)
- modelowanie takich zachowań w domu i w szkole
- konflikty i doświadczenie izolacji w dzieciństwie
- grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania destrukcyjne
- niskie wyniki osiągane w szkole i brak celów życiowych
- łatwość zdobycia substancji psychoaktywnych
- wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych

Natomiast te, które zwiększają odporność człowieka na działanie czynników ryzyka nazywamy czynnikami chroniącymi. Do najważniejszych zbadanych czynników chroniących zalicza się za tlawkinsem
- silna więź emocjonalną z rodzicami
- zainteresowanie nauką szkolną
- regulowanie profilaktyki religijne
- uwewnętrzniony szacunek do norm, wartości i autorytetu
- stałą opiekę sprawowaną przez kompetentną osobę dorosłą
- zdolności umożliwiające dobre wyniki w nauce
- umiejętność rozwiązywania problemów
- wrażliwość społeczną
- poczucie własnej skuteczności

Działania profilaktyczne powinny być nakierowane na osłabienie czynniki ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących.

Rozpoznanie oddziaływania czynników ryzyka i czynników chronionych w danym środowisku pozwala na wyodrębnienie grup o specyficznym zagrożeniem ryzyka.
Te grupy to:
1. Grupa niskiego ryzyka – dzieci i młodzież nie podejmująca zachowań
ryzykownych.
2. Grupa podwyższonego ryzyka – osoby, które podjęły choć jedno zachowanie
ryzykowne ( eksperymentatorzy).
3. Grupa wysokiego ryzyka – osoby, których zachowanie ryzykowne są utrwalone
i które odczuwają negatywne konsekwencje tych zachowań.

Profilaktyka problemowa w szkole.

Badania diagnozujące środowisko szkolne wskazują stały wzrost liczby uczniów palących papierosy, pijących alkohol, odurzających się chemicznymi środkami wziewnymi lub narkotykami. Uczniowie przyjmują też leki przeciwbólowe, nasenne, uspokajające bez zalecania oraz kontroli lekarza. Zastraszająco obniżą się wiek inicjacji alkoholowej, nikotynowej i narkotykowej.
Kontakt młodych ludzi ze środkami psychoaktywnymi powoduje negatywne konsekwencje dla ich zdrowia oraz wyzwala zachowania ryzykowne to jest: agresje, przestępczość oraz przedwczesne kontakty seksualne. Na wzrost uzależnień wpływa powszechna dostępność środków psychoaktywnych, moda (często lansowana przez media), ciekawość, brak atrakcyjnych metod spędzania czasu wolnego oraz problemy osobiste młodych ludzi i to w równej mierze rodzinne jak i związane ze szkołą. Jako iż uzależnienie jest problemem złożonym, powodowanym przez wiele rozmaitych czynników, działania zapobiegawcze muszą być wielokierunkowe.
nastawione zarówno na ograniczenie dostępności i także popytu na środki psychoaktywne.
Zapobieganie uzależnieniom poprzez redukcję popytu na środki psychoaktywne.
Definicja ustawowa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii wyróżnia trzy wskaźniki zagrożenia uzależnieniem:
1. problemy psychiczne
2. negatywne oddziaływanie środowiska
3. sporadyczne używanie środków psychoaktywnych.
Pojęcie zagrożenia uzależnieniem wyjaśnia teoria mówiąca o czynnikach ryzyka i czynnikach chroniących.
Czynniki ryzyka to sytuacje i warunki oraz niekorzystne cechy tkwiące w samym dziecku oraz w jego środowisku. Młody człowiek niedojrzały emocjonalnie, o niskim poczuciu własnej wartości wychowujący się w rodzinie, która nie zaspokaja jego podstawowych potrzeb psychicznych - miłości, bezpieczeństwa, akceptacji - który czuje się odrzucony przez środowisko, jest podatny na różne zagrożenia.
Czynniki chroniące mają zwiększyć odporność człowieka na negatywne wpływy. Czynniki te to przede wszystkim silna więź z rodzicami, zainteresowania nauką w szkole, poszanowanie norm wartości i autorytetów, przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej, praktyki religijne.
W populacji szkolnej wg badań diagnostycznych znajdują się uczniowie zagrożeni w różnym stopniu. Jedni przed inicjacją tytoniową, narkotykową, alkoholową inni mający za sobą próby w tym zakresie oraz uczniowie, którzy są już uzależnieni a co za tym idzie mający problemy zdrowotne, społeczne i szkolne.

Działania profilaktyczne podejmowane przez szkołę dzielą się na trzy poziomy:

profilaktyka pierwszorzędowa - skierowana jest do ogółu młodzieży. Ma na celu promocję zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji np. alkoholowej. Zwiększa odporność na oddziaływanie niekorzystnych czynników.
Działania te to:
1. Stwarzanie przyjaznego klimatu, udzielanie wsparcia emocjonalnego młodzieży w trudnych sytuacjach, dobra komunikacja, pozytywne relacje nauczyciel-uczeń.
2. Pozytywne wzorce ze strony nauczycieli.
3. Konsekwentne wdrażanie określonych wymagań co do zachowań uczniów zawartych w statucie szkoły, reagowanie na zachowania nieprawidłowe.
4. Budowanie dobrej współpracy z rodzicami i pozyskiwanie ich jako sojuszników podejmowanych działań.
5. Pomoc uczniom mającym trudności w nauce.
6. Wczesne rozpoznawanie i diagnozowanie uczniów z grup ryzyka i zapewnienie pomocy na terenie szkoły.
7. Udostępnienie uczniom i rodzicom informacji o specjalistycznej pomocy poza szkołą,
8. Szkolenie kadry pedagogicznej w zakresie profilaktyki zagrożeń oraz umiejętności wychowawczych.
9. Stały kontakt z instytucjami zajmującymi się problemem uzależnień
10. Wprowadzenie programów informacyjno-edukacyjnych nastawianych na przekazywanie informacji o zagrożeniach związanych z używaniem środków psychoaktywnych oraz mechanizmem powstawania uzależnienia a także ćwiczenia ważnych umiejętności życiowych.
11. Alternatywne formy zachowań, które umożliwią młodzieży zaspokojenie potrzeby aktywności i osiągnięć poprzez angażowanie ich w jakąś pozytywną działalność.
12. Wprowadzenie programów bazujących na pracy z pozytywnymi liderami młodzieżowymi.
13. Współpraca ze środowiskiem lokalnym, wspólne podejmowanie działań.
Profilaktyka drugorzędowa - adresowana jest do grup podwyższonego ryzyka a więc do osób które przeszły już inicjację, u których występują już liczne i poważne problemy. Celem tej profilaktyki jest umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań. Młodym ludziom nie wystarcza już działanie informacyjno-edukacyjne. Niezbędne są:
• specjalistyczna diagnoza pozwalająca określić stopień zagrożenia oraz charakter problemów,
• formy pomocy ustala się na podstawie diagnozy, są to np.
opracowanie programu profilaktyki i wspierania rodziny
2. zajęcia wyrównawcze
3. terapia indywidualna lub grupowa
Profilaktyka trzeciorzędowa - dotyczy młodych ludzi z grup wysokiego ryzyka, uzależnionych. Podejmowana jest już przez specjalistyczne instytucje, celem jej jest ograniczenie głębokości i czasu trwania zaburzeń. Działanie szkoły w tym wypadku ogranicza się do wsparcia i pomocy w organizowaniu leczenia.

W zależności od adresata do którego skierowane są działania profilaktyczne. Rozróżnia się w literaturze trzy poziomy profilaktyki:
1. Profilaktyka pierwszorzędowa – skierowana do grupy niskiego ryzyka, polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymaganiami życia. Jej celem jest opóźnianie inicjacji lub zachęcanie do abstynencji.
2. Profilaktyka drugorzędowa, skierowana jest do grupy podwyższonego ryzyka, polega na ograniczaniu podejmowania zachowań ryzykownych i zachęcaniu do wycofania się.
3. Profilaktyka trzeciorzędowa jest interwencją w sytuacji pojawienia się uzależnienia, leczeniem, które ma ograniczyć negatywne skutki uzależnienia i umożliwić powrót do normalnego życia.

Szkolny program profilaktyki zakłada realizacje celów poprzez wykorzystanie strategii informatycznych, edukacyjnych, działań alternatywnych, wczesnej interwencji, zmian przepisów, zmian środowiskowych.

Nazwa strategii Formy realizacji Środki Termin Odpowiedzialni
1. Strategia informacyjna
celem jest dostarczenie informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i umożliwienie dokonania racjonalnych wyborów. - podawanie informacji o środkach uzależniających w ramach mini wykładów
- rozmowy tematyczne
- dyskusja grupowa
- zajęcia o zdrowym życiu – na godzinach wychowawczych
- przepisy prawne – „Ustawa o wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholowi „
- spotkania z uczniami kl. I
- spotkania z rodzicami na wywiadówkach - filmy
- plansze
- ulotki
- naklejki
- artykuły prasowe

- ustawa

cały rok

zebrania rodziców

maj
maj
Pedagog
wychowawcy klas

Z. Prużyński
R. Cierzyński
E. Urbańska
liderzy grup
specjalista ds. nieletnich
- Z. Prużyński
2. Strategia edukacyjna
- celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych w tym umiejętności budowania kontaktów z innymi ludźmi, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie konfliktów, opieranie się presji grupie
- bloki ćwiczeń – dotyczące umiejętności interpersonalnych (np. zdolność otwartego wyrażania własnych opinii i odmawiania)
- grupy psychoedukacyjne
- warsztaty
- trening – umiejętność radzenia sobie w trudniejszych sytuacjach życiowych

- program profilaktyczny –
- kształtowanie umiejętności odmawiania, radzenia sobie ze stresem
- kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji „wypić czy nie’ Elementy programów profilaktyki:
- „ Program Siedmiu kroków”
- „Zanim spróbujesz”
- „Jak żyć z ludźmi”
- „Program – internetowy”

cały rok
kasety z programem profilaktycznym

książki tematyczne
pedagog
pracownicy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
terapeuci
3. Strategia alternatyw
- celem jest pomoc w zaspokojeniu potrzeby sukcesu satysfakcji przynależności poprzez działalność pozytywną będącą alternatywą dla zachowań ryzykownych (picia, oburzania się, agresji) i innych
- realizacja swoich zainteresowań i celów życiowych zdrowymi i akceptowanymi społecznie sposobami - Liga Dyrektora – w piłce koszykowej
- udział w klubie sportowym „Olimpijczyk”
- udział w zajęciach sportowych (piłka koszykowa) zajęcia pozalekcyjne
- rozgrywki powiatowe
- udział w zajęciach pozalekcyjnych z informatyki
- spędzenie wolnego czasu w świetlicy terapeutycznej
- spędzenie wolnego czasu w organizacjach młodzieżowych np. OSP, PCK
- biblioteka szkolna
- udział w wycieczkach krajobrazowych
- piłka można halowe mistrzostwo szkoły
- udział w zawodach sportowych ( biegi przełajowe uliczne)
- lekkoatletyka
- udział w zawodach
- „ Złoty Strug”
- „ Najlepszy uczeń w zawodzie sprzedawca”
- „Młodzież zapobiega pożarom”
- historycznym
- o Unii Europejskiej
- matematyczny
- w akcjach „Sprzątanie Świata”

- zajęcia w Klubie Młodych Twórców sprzęt sportowy:
- piłki, siatka

- komputery,
- tablice,
- farby,

- czasopisma książki
- mapy

- mapy, plansze, broszury

- komputer
- materiały papiernicze cały rok

IV. 2002

III i IV 2002

IV 2002
IV 2002
IX 2002/2003

cały rok
M. Humerski
H. Borowicz

G. Bartczak

E. Walczak

M. Swakowska

Z. Przybyłka
M. Humerski,
H. Borowicz

W. Barcikowski
T. Zieńko

E. Walczak

R. Szwochert
B. Sucharska, G. Bartczak
E. Walczak

Pedagog, wychowawcy

4. Strategia interwencyjna
- celem jest oddziaływanie na całe środowisko dziecka (dotyczy profilaktyki II i III rzędowej)
- konieczne jest skorzystanie z pomocy specjalistów
- edukacja rodziców i współpraca z nimi
- praca z liderami młodzieżowymi (działania samopomocowe)
cały rok
na zebraniach rodziców

Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
pedagog
przedstawiciel policji
Z. Prużyński
Pracownicy Świetlicy Terapeutycznej
5. Strategia zmian przepisów
- ma na celu pomóc indywidualnym uczniom w rozwiązywaniu konkretnej sytuacji i wycofanie się z podjętych zachowań dystrukcyjnych. - wprowadzanie regulaminów
„Regulamin szkoły” zaznajomienie i omówienie na godzinach wychowawczych
- program wychowawczy szkoły
- indywidualne kontakty „Regulamin”

Program wychowawczy cały rok

cały rok
cały rok wychowawcy klasy
pedagog

Z. Prużyński

Powyższy program dotyczy realizacji zadań profilaktyki pierwszorzędowej.

Profilaktyka drugorzędowa – dotyczy 10% uczniów. Zostali oni objęci terapią indywidualną, która prowadzona jest przez pedagoga naszej szkoły oraz instytucje lokalne. Praca z uzależnionym uczniem realizowana jest według następujących programów profilaktycznych: „ Program siedmiu kroków”, „Zanim spróbujesz”, „Jak żyć z ludźmi „ (program-internet) Celem tej profilaktyki jest umożliwienie wycofania się z ryzykownych zachowań.

Profilaktyka trzeciorzędowa – w naszej szkole nie stwierdzono młodych ludzi z grupą wysokiego ryzyka, uzależnionych. W przypadku stwierdzenia ( osób z wysokiego ryzyka) zmian dystrukcyjnych i osobowościowych uczniowie zostaną skierowani do instytucji specjalistycznych.